Camera obscura, r. 1924, nr 44

Medice, cura te ipsum!

Rozpoczynając rubrykę "Camera obscura", na pierwszem miejscu lojalnie podkreślamy przykry lapsus, jaki popełniła redakcja "Wiadomości Literackich". W nr. 43 tego pisma pod niektóremi portretami Sienkiewicza umieszczono napis: "Henryk Sienkiewicz w r. 1917". --- Jak wiadomo, wielki pisarz zmarł w r. 1916...

Czerwonka

W sprawozdaniu ze sztuki Marji Pawlikowskiej "Szofer Archibald" w "Kurjerze Warszawskim" p. W. R. cytuje dwukrotnie tytuł tomu wierszy tej poetki i uparcie nazywa go "Czerwona magja", zamiast "Różowa". Jest to tem dziwniejsze, że p. W. R. przytacza w recenzji wiersz Pawlikowskiej, miał więc prawdopodobnie książkę przed sobą.

Ale jeżeli prawdą jest, że pod literami W. R. ukrywa się poseł Władysław Rabski, --- nie dziwimy się już niczemu. Magja musi być czerwona, gdyż wszystko jest czerwone. Na biurku leży "Kurjer" czerwony i "Express" czerwony, expressem jedzie czerwony Trocki, czyli parskający i zgrzytający czerwony szatan. Szatan --- magja. Razem "Czerwona magja".

Niedawno pisał p. Rabski o kruku, który latał po pokoju z powodu zatargu z robotnikami w gazowni. I ktoby pomyślał?! --- Ten czarny ptak był takaże czerwony.

"Cóż u djabła z tym kutasem, jak powiada stary Fredro!" (Boy)

Z recenzji p. W. R. z "Dożywocia" i "Świeczka zgasła" Fredry ("Kurjer Warszawski"):

"Napiszę krótko, bo nie lubię pisać o Fredrze. Nie lubię dlatego, że go tak bardzo kocham. Inaczej, niż Szekspira, inaczej, niż Moljera, inaczej niż z późniejszych Ibsena. Żadnego podziwu, żadnej pokory, nic, tylko kochanie. I to tak, jak kochałem po raz pierwszy, gdy miałem lat 18. W modrzewiowym dworku, na ławce pod kasztanami, na koniu, gdy "ona" jechała przy leśną ścieżyną i pod krzyżem za wsią. Tam się modliła, gdy miałem składać maturę. A dokoła nas były dobre babcie i śmieszne ciocie, i Orgony, i Jowialscy, i Gucie, i Klary, i Aniele.

Hej!

--- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- ---

Więc zły jestem, że muszę pisać. Ale wczoraj, gdy się kurtyna podniosła i Roland z Pichorówną zaczęli się kłócić i romansować, dopóki "świeczka nie zgasła", uśmiechnąłem się do własnego dzieciństwa. Na wsi, w salonie z czeczotkowemi meblami, na małej scence bez rampy, z łóżkiem pożyczonem od Kasi, co krowy doiła, grałem w tej samej sztuce przed 30 laty, a może i więcej. I to "z nią" właśnie. Akurat z nią w teatrzyku amatorskim.

--- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- ---

Co ja plotę, co ja plotę? Groch z kapustą. Ale dobrze ci tak redaktorze. Nie każ mi pisać o Fredrze".

--- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- ---

"Nowy Zew"

W nr. 2---3 dwutygodnika młodzieży żydowskiej "Nowy Zew" znajdujemy pretensjie, skierowane do "Wiadomości Literackich":

"Wszak --- o ile chodziło o przykład --- Wiadomości Literackie, ów dla dzisiejszego czytelnika w swem wszystkowiedztwie niezastąpiony informator o wszelkich literackiego rynku przejawach, nie zdobyły się na umieszczenie wzmianki chociażby o piśmiennictwie najbliższych sąsiadów, nie wychodząc w ten sposób poza "potępienie nielegalności" jako powszechną, przez Mieczysława Brauna tak określoną formą odnoszenia się doń polskich środowisk literackich".

Mętne to zdanie, o ile się nie mylimy, wytyka zapewne "Wiadomościom" brak informacyj o literaturze żydowskiej. Odpowiedź nasza jest prosta: nie znamy i znać nie chcemy t. zw. żargonu. Z radością stwierdzamy fakt ukazania się pisma młodzieży żydowskiej w języku polskim. Szkoda tylko, że jest nudne, że nie widać nigdzie ani krzty talentu, że polszczyzna jego jest straszna, a ideologja frazeologiczno-nijaka. Oto kilka przykładów:

"Lwia część młodzieży jest tak zaślepiona w owe postulaty, a mając swe uczucia i umysł własny przyćmione, że wierzy starszym bezkrytycznie i idzie naoślep w ich ślady, grzęźnie w to samo błoto, z którego nie może już nigdy wybrnąć. Nie będąc nigdy młodym, przejmuje się zgnilizną jaka go otacza i tam szuka celu życia, którego też rzadko kiedy znajduje" (z artykułu "Zagadnienie młodzieży").

"Porzućmy już w końcu błyskotki zewnętrzne i zastanówmy się głębiej nad istotą naszego jestestwa, a tem silniej odczujemy nicość i pustkę wewnętrzną, a na jej miejscu będziemy szukali trwalszych wartości, właściwszych naszemu usposobieniu, a dające nieporównanie więcej wewnętrznego zadowolenia. Przestańmy innych małpować i zatruwać w sobie najcenniejsze zarodki młodzieńcze, a wtedy świat zadziwimy sobą" (tamże).

"W skrajnem utylitaryzmie i epikureizmie traktuje się obecnie artystyczne zadowolenie jakby rodzaj pewnej gastronomicznej przyjemności (Ibsen: Dzika kaczka)" ("Samokształcenie i samouctwo").

Jeśli chodzi o przyjemność gastronomiczną, to lepszym przykładem byłby "Hirszfeld: pieczona gęś".

Bajbuza

Takim pseudonimem podpisany jest feljeton teatralny w "Młodym Robotniku" (nr. 19---20). Według Bajbuzy teatr popularny (Bogusławskiego) zżydział pod dyrekcją Schillera. Pod piórem zaś Bajbuzy żydzieje wyraźnie mowa polska. Pisze Bajbuza tak: "Rzecz się nie dzieje w 1879 r., a około 1876 roku (mowa o "Podróży po Warszawie", prz. red.), na co zwrócił uwagę Vieux Polonais ze "Rzplitej" --- a co p. Schiller zarozumiale nie poprawił". Zdanie to przełożone na język polski brzmi: "Rzecz dzieje się nie w 1879 r., lecz około 1876 roku, na co zwrócił uwagę Vieux Polonais z "Rzplitej", a czego zarozumiały p. Schiller nie poprawił".

Pozatem, Bajbuzo, nie należy używać słów, których znaczenia się nie rozumie. Preparować a operować --- to nie to samo ("Rewolucją jedynie preparował reżyser" --- pisze Bajbuza o "Dantonie"). Naogół zaś Bajbuza powinien przestać pisać po nabajbuzieniu takiego zdania, jak: "Zelwerowicz, którego bogactwo duszy oniemiło wszystkich z zachwytu".

"Polska Młodych"

W nr. 1 tego czasopisma znaleźliśmy błędy ortograficzne, które świadczą, że współpracownicy jego dostaną poprawkę z polskiego. "Chuczy krew", "duszy chart", "muzgowiec", "ożeźwić", "wachających się", "pęknientego", "pakół" --- wszystko to bardzo piękne i szlachetne, ale nie w tej pisowni.

"Moleben"

Wychodząca w Katowicach "Gazeta Robotnicza" podaje w numerze z dn. 17 października r. b. odpis dokumentu:

"Starostwo Pińskie

dn. 26. 9. 1924 r.

L. 3211/II.

Do Pana...

Uprzejmie powiadamiam, że jutro t. j. 27.9. p godzinie 9 rano odbędzie się w kościele OO. Jezuitów dziękczynne nabożeństwo z powodu cudownego ocalenia Pana Wojewody podczas napadu w dn. 24.9. 1924 r.

W z. Starosty:

(---) Fr. Usajewicz"

Ranga

Według "Myśli Niepodległej" (nr. 731) na koszarach przy ul. Rajskiej w Krakowie widnieje napis:

"Koszary imienia generała dywizji Tadeusza Kościuszki".

Radzimy zmienić napis na pomniku Kopernika:

"Profesorowi astronomji Mikołajowi Kopernikowi"... i t. d.

Non olet

"Kurier Poznański", nawołujący do niewynajmowania Żydom mieszkań, przyjmuje jednocześnie ogłoszenia od Żydów, poszukujących mieszkań:

"DLA EKSMITANDA (żyda) poszukuje się jakiegokolwiek pomieszczenia. Może być tylko kuchenka. Zgłoszenia Kurjer Poznański z 22 599/600" (dn. 21 października 1924 r.).

A fajne idysze kepełe ma ten "Kurjer Poznański"!

Da-Lila --- złodziejka

W brudnej szmacie pornograficznej "Eroticon" (nr. 39) wydrukowany został wiersz "Wieczorem" podpisany przez jakąś Da-Lilę. Wiersz ten --- to nędznie dosłownie przekład z Achmatowej.

Mailand!

W dodatku ilustrowanym do nr. 286 "Kurjera Warszawskiego" zamieszczono fotografję z następującym podpisem: "Mistrz Europy, włoch Ermino Spalla, który w Mailandzie zwyciężył na turnieju bokserskim holendra". --- Takie bogate pismo, taki "mailand", a nie może sobie na słownik niemiecko-polski pozwolić. Znalazłby się tam ów "Mailand" tajemniczy, zwany po polsku "Medjolan".

Karasze z Warszawy do Rydelników w Argentynie

"Z okazji narodzin córeczki u naszej ukochanej córki i siostry JAKÓBOSTWU RYDELNIK w Argentynie, zasyłają z za oceanu najserdeczniejsze życzenia Rodzice, bracia i bratowa Karasz.

("Nasz Przegląd", dn. 18 października 1924 r.). }}